-----------
Ngay sau khi Nhật
Bản đầu hàng Đồng Minh, lực lượng Việt Minh, dưới sự lãnh đạo
của Hồ Chí Minh, đã tổ chức thành công cuộc Cách mạng tháng Tám.
Ngày 25 tháng 8 năm
1945, tại Kinh đô Huế, dưới sự chứng kiến của nhân dân, hoàng tộc và đại
diện Việt Minh, vua Bảo Đại đã đọc văn bản Chiếu thoái vị, chính
thức tuyên bố chấm dứt Triều đại quân chủ cuối cùng ở Việt
Nam. Trong bản chiếu này, “công dân Vĩnh Thụy” đã bày tỏ ý nguyện “muốn
được làm dân một nước tự do, hơn làm vua một nước bị trị”.
Ngày 2 tháng
9 năm 1945, tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh
thay mặt Chính phủ lâm thời long trọng tuyên bố thành lập nước Việt Nam Dân chủ
Cộng hòa. Cùng ngày, tại Sài Gòn, dưới sự lãnh đạo của nhà cách mạng Trần
Văn Giàu, các lực lượng yêu nước đã tổ chức một cuộc mít tinh với quy mô hơn 20
vạn người, biểu thị tinh thần “độc lập hay là chết”, quyết hy sinh tranh đấu
cho một nước Việt Nam độc lập và toàn vẹn.
Nhưng chỉ 4 ngày sau khi
nước Việt Nam tuyên bố độc lập, phái đoàn quân sự Anh đã đổ bộ xuống Sài
Gòn theo ủy quyền của phe Đồng Minh để giám sát sự đầu hàng
của quân Nhật, nhưng đồng thời cũng tạo điều kiện cho thực dân Pháp theo
sau nhằm thực hiện dã tâm “quyết chiếm nước ta một lần nữa”.
Trước đó, ngày
22/8/1945, Đại tá Jean Cédile là Ủy viên Cộng hòa Pháp tại Nam Kỳ đã bí
mật nhảy dù xuống Biên Hòa với nhiệm vụ lập lại trật tự và khôi phục chủ quyền
của thực dân Pháp.
Trong bối cảnh ấy, ngày
16/9/1945, Vĩnh Thụy, với tư cách là Cố vấn tối cao của Chính Phủ lâm thời nước
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã gửi một Thông điệp cho Chính phủ và nhân dân Pháp.