Ông Võ Kim Cự và vụ cho Formosa thuê đất 70 năm

--------

Tỉnh Hà Tĩnh - ông Cự cấp phép:

Khu kinh tế Vũng Áng được Thủ tướng Chính phủ thành lập theo Quyết định số 72/2006/QĐ-TTg ngày 03/4/2006 có diện tích 22.781ha với mục tiêu đầu tư xây dựng, phát triển đa ngành, đa lĩnh vực với trọng tâm số một là phát triển các ngành công nghiệp luyện kim gắn với lợi thế về tài nguyên, nguồn nguyên liệu; các ngành công nghiệp gắn với khai thác cảng biển, công nghiệp thép, trung tâm nhiệt điện và lọc hóa dầu.

Ngày 21-5-2008, Formosa nộp đơn đề nghị cấp Giấy chứng nhận đầu tư và ngày 12-6-2008, Ban Quản lý khu kinh tế Vũng Áng do ông Võ Kim Cự là Trưởng Ban cấp Giấy chứng nhận đầu tư lần đầu số 282023000001 cho Công ty này với thời hạn hoạt động của dự án là 70 năm.

Vào thời điểm đó, điều 52 của Luật Đầu tư 2005 quy định: “Thời hạn hoạt động của dự án có vốn đầu tư nước ngoài phù hợp với yêu cầu hoạt động của dự án và không quá 50 năm; trường hợp cần thiết, Chính phủ quyết định thời hạn dài hơn đối với dự án nhưng không quá 70 năm”.

Như vậy cái sai không thể biện hộ của ông Cự là ông đã cấp phép vượt thẩm quyền so với quy định tại Luật đầu tư năm 2005. Vì với trường hợp cấp phép đầu tư trên 50 năm, vào thời điểm ấy phải do Chính phủ quyết định.

Việc thanh tra dự án Khu kinh tế Vũng Áng tiến hành từ ngày 2-11-2012 theo Quyết định số 2855/QĐ-TTCP của Thanh tra Chính phủ và kéo dài cho đến ngày 3-7-2014, khi Thanh tra chính phủ lập bản Kết luận thanh tra số 1538/KL-TTCP. Nhưng cũng phải đợi (hai năm và bốn tháng) đến ngày 25-3-2015, thì ông Nguyễn Đức Hạnh Phó Tổng Thanh tra Chính phủ mới công bố (1) bản Kết luận thanh tra nói trên, kèm theo (2) là các chỉ đạo của Chính phủ sau thanh tra.

Tuy nhiên, vì thời gian kéo dài, nên đến thời điểm ông Hạnh công bố Kết luận thanh tra thì Luật Đầu tư 2005 sắp được thay thế bởi Luật đầu tư mới (2014), (đã ban hành tháng 11-2014, có hiệu lực vào 1-7-2015). Theo Luật này (điều 43) thì: “Thời hạn hoạt động của dự án đầu tư trong khu kinh tế không quá 70 năm”, nghĩa là đến khi áp dụng Luật mới, thì ông Cự mặc nhiên đã “hết sai”.

Đó là lý do tại sao các ông Thanh tra Chính phủ giờ đây rất cẩn thận khi luôn nói “đối chiếu với hồ sơ tại thời điểm thanh tra” tức là gắn liền việc “cho Formosa thuê đất 70 năm” với “thời điểm thanh tra, là năm 2012”.

Mặt khác, theo báo Dân trí, trước khi công bố Kết luận thanh tra, tại cuộc họp báo ngày 23-1-2015 do Thanh tra Chính phủ tổ chức, ông Trần Đức Lượng - Phó tổng Thanh tra Chính phủ, giải thích rằng: “Hiện nay, pháp luật vẫn có độ vênh về vấn đề này nên Thanh tra Chính phủ phải báo cáo Thủ tướng”.

Và: “Theo luật đầu tư thì Hà Tĩnh có thẩm quyền cấp phép 50 năm, nếu muốn cấp 70 năm thì phải báo cáo cấp trên quyết định. Nhưng trong Luật Đất đai lại quy định có chỗ có thể cấp phép 70 năm. Thế nên quá trình thanh tra phải đánh giá trên cơ cơ sở pháp luật, điều quan trọng là xem việc đó có ảnh hưởng tới môi trường đầu tư, phát triển kinh tế - xã hội của dự án đó không. Hiện nay Chính phủ có chủ trương bảo đảm, tạo điều kiện thuận lợi các dự án đó vì đời sống, công ăn việc làm cho người dân địa phương. Vì vậy, việc cấp đất 70 năm, nếu so với pháp luật đầu tư thì không đảm bảo nhưng pháp luật đất đai lại được vận dụng, yếu tố hợp lý là ở chỗ đó”.

Thanh tra Chính phủ - “chỉ đường” sang Bộ KHĐT:

Bản Kết luận của Thanh tra Chính phủ lập ngày 3-7-2014 nêu rõ: “Việc Ban quản lý Khu kinh tế Vũng Áng cấp Giấy chứng nhận đầu tư với thời hạn 70 năm cho nhà đầu tư Công ty TNHH Gang Thép Hưng Nghiệp Formosa khi chưa được Chính phủ đồng ý là vi phạm điều 52 Luật Đầu tư 2005. Trách nhiệm thuộc về thường trực UBND tỉnh, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Ban Quản lý KKT Vũng Áng”.

Trong phần Kiến nghị, một mặt, Thanh tra Chính phủ yêu cầu: “Kiểm điểm nghiêm túc tập thể, cá nhân có liên quan đến sai phạm, khuyết điểm nêu trong kết luận này trên nguyên tắc xử lý khách quan, kịp thời, đúng quy định của pháp luật. Xử lý sai phạm sau kiểm điểm một cách nghiêm túc, đúng người, đúng lỗi. Trường hợp phát hiện có dấu hiện vụ lợi cá nhân chuyển cơ quan điều tra xử lý hình sự”. Nhưng mặt khác, Thanh tra Chính phủ cũng đề nghị: “Giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì xem xét, xử lý việc cấp Giấy chứng nhận  đầu tư cho Công ty Formosa 70 năm sai quy định tại Điều 52 Luật Đầu tư 2005 và các quy định của pháp luật có liên quan”.

Đề nghị này, có thể nói vui theo kiểu dân gian là “giơ cao đánh khẽ”, thậm chí có thể coi là việc “vẽ đường cho hươu chạy” của các ông Thanh tra Chính phủ, vì như trên đã nói, theo Luật Đầu tư mới thì ông Cự “sắp đúng” và chủ trương của Chính phủ thì nhằm “bảo đảm, tạo điều kiện thuận lợi các dự án đó vì đời sống, công ăn việc làm cho người dân địa phương” như ông Vượng, Phó Tổng Thanh tra đã phát biểu tại cuộc họp báo trước khi công bố Kết luận thanh tra hai tháng.

Bộ Kế hoạch đầu tư đề xuất:

Ngày 25-1-2014, Văn phòng Chính phủ có Văn bản số 290/TB-VPCP, yêu cầu: “Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan nghiên cứu, xem xét báo cáo Thủ tướng Chính phủ việc đúng sai trong việc cấp Giấy chứng nhận đầu tư cho Công ty Formosa thời hạn 70 năm”.

Ngày 1-8-2014, Bộ Kế hoạch đầu tư ra văn bản số 308/BKHĐT-QLKKT đề nghị tiếp tục giữ nguyên quy định thời hạn là 70 năm trong Giấy chứng nhận đầu tư đã cấp cho dự án.

Cũng phải thôi, vì Bộ Kế hoạch đầu tư là cơ quan chủ trì soạn thảo Luật đầu tư 2014, đã được Quốc hội thông qua vào tháng 11-2014, trong đó, thời hạn cho thuê đất trong các khu kinh tế được nới rộng (từ 50 năm) lên đến 70 năm như đã quy định tại Điều 43: "Thời hạn hoạt động của dự án đầu tư trong khu kinh tế không quá 70 năm".

Ngoài ra, theo một tờ báo, thì Bộ kế hoạch đầu tư chính là nơi từng giới thiệu nhà đầu tư Tập đoàn Hưng Nghiệp Formosa với tỉnh Đà Nẵng nhưng không thành công. Sau đó Formosa mới chuyển sang “bén duyên” cùng Hà Tĩnh. Chưa rõ Hà Tĩnh có phải nhờ vào sự “mai mối” của Bộ này hay không.

Chính phủ chấp thuận:

Ngày 14-11-2014, Văn phòng Chính phủ có văn bản số 9127/VPCP, cho biết ý kiến của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đồng ý với đề nghị của Bộ KHĐT tại văn bản 308 nói trên. Ngày 30-1-2015, Văn phòng Chính phủ tiếp tục có văn bản 826/VPCP, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc lần nữa khẳng định rõ hơn ý kiến của Thủ tướng Dũng: “Đồng ý với đề nghị của Bộ Kế hoạch và Đầu tư (Văn bản số 308/BKHĐT-QLKKT ngày 01 tháng 8 năm 2014) tiếp tục giữ nguyên quy định thời hạn là 70 năm trong Giấy chứng nhận đầu tư đã cấp cho dự án”.

Ảnh coppy từ báo Dân sinh số ngày 04-03-2015

Các văn bản này, cũng chính là phần (2) - các chỉ đạo của Chính phủ sau thanh tra đã được ông Nguyễn Đức Hạnh Phó Tổng Thanh tra chính phủ công bố ngày 25-3-2015 tại tỉnh Hà Tĩnh, kèm theo phần (1) là bản Kết luận thanh tra lập ngày 3-7-2014.

Văn bản số 9127/VPCP ngày 14-11-2014 của Văn phòng Chính phủ có tiêu đề về việc “Xử lý sau thanh tra” và văn bản số 826/VPCP ngày 30-1-2015 có tiêu đề về việc “Công bố kết luận thanh tra”. Điều này được một số người diễn giải rằng Chính phủ “bị” Hà Tĩnh đặt trước một sự việc đã rồi nên “phải” chấp thuận thời hạn 70 năm trong giấy Chứng nhận đầu tư của Formosa.

Tuy nhiên, như đã nói ở trên vào thời điểm 2015 này thì Quốc Hội đã ban hành luật Đầu tư mới và việc áp dụng thời hạn 70 năm cho các dự án đặc biệt như Vũng Áng chẳng những phù hợp với Luật Đầu tư mà còn phù hợp với cả các bộ Luật (về) Đất đai năm 2003 và 2013. Vậy thì việc Chính phủ “tiếp tục giữ nguyên” quy định thời hạn này là điều hợp lý và hoàn toàn không phải do “bị động” trước “việc đã rồi”, buộc phải giải quyết hậu quả từ việc "lỡ" cấp phép của cá nhân ông Cự.

Lưu ý là Thanh tra Chính phủ hoàn thành bản Kết luận Thanh tra vào 3-7-2014 nhưng phải 8 tháng sau đó, vào ngày 25-3-2015 mới công bố với tỉnh Hà Tĩnh. Khi đó đã có ý kiến của Thủ tướng đồng ý giữ nguyên quy định thời hạn là 70 năm trong Giấy chứng nhận đầu tư đã cấp cho dự án đối với công ty Formosa. Chỉ đạo này của Chính phủ cũng được Thanh tra Chính phủ công bố cùng với bản Kết luận thanh tra.

Vậy thì ông Cự có sai, nhưng vấn đề không hoàn toàn nằm ở chỗ thời hạn cấp phép 70 năm. Và ông sai chỗ nào thì Thanh tra chính phủ cũng đã chỉ rõ trong văn bản kết luận, đó là việc “vượt thẩm quyền” khi cấp phép.

Thầm nghĩ, nếu chẳng có vụ Formosa xả thải gây họa, biết đâu ông Võ Kim Cự “vượt rào” này lại chẳng được phong Anh hùng lao động như bà Ba Thi – Sài Gòn hoặc xưa hơn là bác bí thư Kim Ngọc – Vĩnh Phú.

  ----