Đời nào bánh đúc có xương?
---------------
Paul Doumer trở thành tổng thống thứ 14 của Cộng hòa Pháp |
Kết thúc nhiệm kỳ 5 năm đảm nhiệm chức vụ Toàn quyền tại Đông Dương, Doumer tự đánh giá là đã thành công và có thể trở về Pháp để tiếp tục sự nghiệp chính trị gián đoạn trong một thời gian. Ngày 13-3-1902, ông dời khỏi Đông Dương và vừa kịp ứng cử chức vụ Nghị viên trong cuộc bầu cử sẽ diễn ra tại nước Pháp vào tháng Tư năm đó. Sau bầu cử, Doumer được bầu làm Thượng nghị sĩ, đại biểu của Laon rồi trở thành Chủ tịch thượng viện (1927-1931), và đạt đỉnh cao quyền lực - Tổng thống nước Cộng hòa Pháp vào năm 1931. Nhưng chỉ một năm sau đó, Doumer bị ám sát bởi tên cuồng tín Gorguloff, gốc gác là một bác sĩ Bạch vệ người Nga. Paul Doumer chết tại Paris ngày 6-5-1932, năm ấy ông 75 tuổi.
Tranh vẽ về vụ ám sát và ảnh khẩu súng của Gorguloff |
Những kỷ niệm "đáng nhớ" trong 5 năm "kinh bang tế thế" tại Đông Dương được Paul Doumer kể lại kỹ càng trong cuốn hồi ký L’Indo- Chine
Française (Souvenirs) được ông viết ngay sau khi trở về nước Pháp và do Nhà
xuất bản Vuibert & Nony, Paris, phát hành năm 1903.
Một vài người đã trích dịch từng phần cuốn hồi ký này ra Việt ngữ, trong đó có cụ Vương Hồng Sển. Bài viết này xin tiếp tục kể ra một vài "công tích" nhỏ nhoi nhưng thú vị của Dume Đại nhân với vài nhân vật Annam, dẫn theo cuốn Dỡ mắm (Di cảo - Vương Hồng Sển) do NXB Trẻ in và xuất bản 2014. Còn các "công tích lớn lao và vĩ đại" của ông đã được nhắc trong Đù me "công tích" 1 và Đù me "công tích" 2.
Bìa cuốn L’Indo- Chine Française (Souvenirs) - Đông dương thuộc Pháp (Hoài niệm) của Doumer |
Nhắc lại, Paul Doumer là một trong số rất ít
người Pháp thực dân nhìn ra những phẩm chất tốt đẹp của người dân Annam mà không phải ông Tây nào cũng thấy. Trong cuốn hồi
ký nói trên, Doumer viết: "Điều
không thể chối cãi được là những người này hơn hẳn tất cả các dân tộc xung
quanh. Người Miên, Lào, Xiêm không chống được họ. Không một dân tộc nào ở đế
quốc Ấn Độ có những đức tính của họ, phải tới Nhật mới thấy có một giống người
tương đương. Người Việt và người Nhật chắc chắn thủa xưa có bà con với nhau. Cả
hai đều thông minh, cần mẫn và can đảm".
Thậm chí ông còn có cả một thư ký (secrétaire) người
Việt, là ông Phạm Văn Tươi mà đi đâu ông cũng dắt theo (Sách Người Pháp và người Annam – Bạn hay
thù dịch nhầm là ông Thươi theo cách viết của bản tiếng Pháp là Pham Van Thươi). Trong
lần vào kinh đô Huế để trực tiếp xem xét và giải quyết việc để hay
giữ ngôi vua Thành Thái, ông Doumer đưa ông Tươi đi theo. Triều đình dĩ
nhiên phải mở tiệc linh đình cho vua ta thù tiếp quan Toàn quyền Đông
Dương. Các quan lớn đại triều được yêu cầu phải mời cả ông thư ký đồng bang là ông Tươi.
Các quan trong triều tức nổ đóm mắt vì ghen tị, bèn
rằng thưa lễ nghi Annam định rằng: muốn được ngồi yến cùng vua buộc phải có
phẩm hàm cỡ Thượng thư hay chí ít cũng phải hàng Tổng đốc mới
được dự. Tưởng rằng mách vậy là đủ hất cẳng kẻ muốn vượt mặt quan ta, ai
ngờ quan Toàn quyền tưng tửng buông một câu mà như hắt nước vào mặt vương triều Annam: “Eh bien! Faites le nécessaire. Nommez – le Tổng đốc! C’ est moi qui
signhe! (Tốt thôi! Vậy hãy làm giấy phong y ta hàm Tổng đốc! Chính tao
sẽ ký!).
Nhờ vậy mà xứ Nam kỳ có thêm một "của hiếm" là ông Tổng đốc hiền lành và mẫn cán Phạm Văn Tươi xứ Vĩnh Long.
Trước đó xứ Nam kỳ chỉ có hai ông được phong hàm tổng đốc là Đỗ
Hữu Phương và Trần Bá Lộc, cả hai đều theo đạo Chúa, làm chó săn cho Tây và thẳng
tay đàn áp những người Việt yêu nước. Riêng Trần Bá Lộc thì thật quá
sức tàn ác, giết hàng trăm, hàng ngàn người vô tội, bỏ trẻ con,
người già vào cối đá cho lính dùng chày giã, bắt người thân nạn nhân
chứng kiến cảnh hãi hùng ấy…
Trong Sài Gòn năm xưa, cụ Vương Hồng Sển tả về nhân
vật này: “Ông (ám chỉ Lộc), người khô ráo dỏng dảy, môi mỏng, cặp mắt
có sát khí. Ông ta bắt được địch thủ, nhứt quyết không cầm tù, chỉ chặt đầu y
như quân lịnh: chém người như chém chuối, chém không chừa con đỏ. Chính Toàn
quyền Paul Doumer còn phải hạ một câu xác đáng:
"Nếu muốn (nhơn nghĩa)...thì thà đừng sai hắn (ám chỉ Lộc) cầm binh!”.
"Ngày nay còn nghe nhắc đến những
phương pháp quá bạo tàn:
Để đối phó với các địch binh không
khứng ra quy thuận và thường ẩn mình nơi thâm sâu cùng cốc, có một cách tuyệt
đối:
Sai bắt cha mẹ vợ con của người ấy,
đóng gông cầm tù. Một mặt bố cáo trong ngoài kỳ hạn bao nhiêu ngày, phải ra nạp
mạng.
Bằng không thì:
- Cha, mẹ, và vợ, bêu đầu làm lịnh;
- Trẻ con thì bỏ vào lòng cối giã
gạo, sai lính dùng chày lớn quết như quết nem!
- Đối với phạm nhơn tội không đáng
chết, có khi cũng cho thân nhơn lãnh về. Mà đây là một đau lòng khác nữa.
Trò chơi ác độc là bỏ người đàn ông
vào nóp lá nóp bàng, mỗi người một nóp may bít đầu đuôi, chỉ chừa một lỗ để lọt
"bộ đồ kín" ra ngoài, đàn bà nào nhìn được "của riêng" thì
lãnh được chồng về!...
Dẹp xong giặc, được thăng Tổng Đốc và
được ban Đệ Tam Đẳng Bắc Đẩu Bội Tinh (Commandeur de la Légion d'Honneur),
nhưng chim dữ hết thì ná treo đầu tường, Pháp ngán nên không dùng nữa.
Năm 1899, toàn quyền Doumer thân hành
từ Sài Gòn đỗ đường xuống nhà thăm, thì đã gần miền (gần chết), chỉ mấy tháng sau là nhắm
mắt. Lạ kỳ là trối trăng dạy "chôn đứng". Ma chay linh đình mấy chục
ngày dài, mỗi bữa ngả bò vật heo thết trên ngàn miệng ăn. Quan tài đặt xuống
huyệt có lính tập bồng súng chào, đủ mặt quan Lang Sa dự đám (Paul Doumer.
-Souvenirs, trương 59-62)".
Tuy có nhiều ưu ái với Lộc, như cử Lộc tham gia Hội đồng cao cấp Đông Dương (tháng 8-1898) và cho theo tháp
tùng trong chuyến Toàn quyền viếng Xiêm La (1899), nhưng trong
hồi ký L’Indo- Chine Française
(Souvenirs) nơi trang 71, khi đánh giá về Trần Bá Lộc, Doumer hạ
chữ “un serviteur de la France”,
vừa khen vừa khinh bỉ. Khen là khen Lộc trung thành với “mẫu quốc” và
khinh ở chỗ coi y như loại tôi tớ (nghĩa sát của serviteur).
Đoạn này, khi trích dịch lại trong cuốn Dỡ mắm, Cụ Vương
Hồng Sển viết:
“Nhớ lại khi nói về Trần Bá Lộc, Toàn
quyền viết tít (titre) thật lớn: “Un serviteur de la France”, phải dịch sao
đây? Dịch “công thần của Pháp quốc” là văn hoa và nịnh. Dịch sát và dễ hiểu:
“một thằng mọi của Tây”, serviteur là đày tớ, chứ gì? Dịch như vậy, mới sướng,
ai chê, xin dịch thử.
Công lao bỏ sông bỏ biển, khi
chết Lộc làm ma vật bò vật trâu, thết tiệc rình rang, ăn dộng ngót
tháng chưa dứt, trối xin xác để đứng. Lộc mình cao 1,80m, mồ mả Cái
Bè còn đâu? Con trai của Lộc, là Trần-Bá-Thọ, học ở Pháp về, cũng
đốc-phủ đường-quan, nhưng chết vì mũi súng lục tự bắn vào đầu.
Cháu con làm đến bác-sĩ, trưởng ngân-khố, nhưng rồi đều chết yểu
chết non, sút huyết.”
Cũng trong cuốn này (hồi ký L’Indo-Chine Française (Souvenirs)) nơi trang 198 có đoạn kể
chuyện Paul Doumer chơi khăm tên Việt gian đại ác Nguyễn Thân ra sao. Nguyễn Thân, khi ấy là nhân vật số ba trong triều đình (le troisième
régent), vừa là thày vua (Phụ chính đại thần cùng ông Nguyễn Trọng Hiệp và Hoàng Cao Khải) lại thêm còn là bố vợ của vua Thành Thái. Cũng vì thế mà Nguyễn Thân được triều
đình Huế giao cho “trọng trách” hộ giá quan Toàn quyền Đông Dương trong một chuyến đi của Doumer từ Huế
ra Đà Nẵng. Cụ Vương Hồng Sển thuật lại câu chuyện trong cuốn Dỡ mắm (NXB Trẻ – 2014) như sau:
“Nguyễn Thân bày có tàn-quạt-lọng-nhạc
như vua ta ngự giá tuần du nhưng Doumer đã không thích nhạc lại chê
võng chậm, làm trễ thì giờ, như vậy làm sao kịp tàu biển thuận
buồm xuôi gió, vì thế Doumer đã lén phi nước lớn, cùng cận-vệ thần,
thiếu tá Nicolas, hai người hai ngựa, chạy bay tới trước, để lại
Nguyễn Thân, kèn – nhạc – võng – hiệu, rình rang rước tên bộ-hạ lính
hạng nhì, tên là Picard, thiếu tá đem theo làm tùy tùng, nay nó
nghiễm nhiên đổ thừa không cưỡi ngựa được và một mình nằm võng cho
quân lính ta khiêng nó đi, lên đèo xuống dốc, trống đánh lọng che suốt
quãng đường dài. Mỗi lần bọn nhạc thổi kèn chạy theo chân ngựa, thì
Doumer khoát tay ra dấu, nhạc bèn day qua bám sát Picard nghênh ngang võng
lọng, mà cố nhiên trong khi ngôn ngữ bất đồng, ai đời chạy theo thằng
cưỡi ngựa, và ông nằm võng kia há không phải thượng-quan trọng-thần
nước Pháp mà mình có lịnh phải tiếp đón thật long trọng hay sao? Cố
nhiên ông Nguyễn-Thân đại-thần trào-đình cũng lầm ngay, và hôm ấy
nịnh Doumer mà che lọng cho thằng đánh giày lính Pháp”.
Vẫn cụ Vương tiếp: "(Viết đến đây, tôi không thể cười được, nhục ôi là nhục, và
nhớ lại bắt sợ cái ông quyền uy sất-sá nầy (chỉ Doumer), nét chơi của ông mới độc-địa làm
sao. Ai nói tánh ông dễ dãi vui vẻ, chớ riêng tôi, tôi thấy rờn-rợn
nổi ra gà). (trương 198 Souvenirs dẫn thượng)".
Nhắc lại thời Đù me đại nhân làm toàn
quyền Đông Dương, ba miền Nam, Trung, Bắc có ba “cụ” Annam khét tiếng thuộc
loại đại chó săn trong việc tận sát người Việt yêu nước. Đó là
Trần Bá Lộc ở Nam kỳ, Nguyễn Thân ở Trung kỳ và Hoàng Cao Khải ở
Bắc kỳ.
“Thố tử, tẩu cẩu phanh" (hết thỏ bỏ chó vào nồi), Hoàng
Cao Khải, người đại diện của chính quyền Huế tại Hà Nội đã bị Doumer đá đít ra khỏi chức vụ Phó vương (nhất vua, nhì Khải), ngay năm đầu tiên ông nhậm quyền (ngày 26-7-1897) và thay chức Kinh lược sứ của Khải bằng một ông Thống sứ Tây, là Augustin Fourès. Còn thân phận chó săn chim mồi của Trần Bá Lộc và Nguyễn Thân phần nào bộc lộ qua ngòi bút Paul Doumer cũng chẳng hơn gì, như những chuyện đã kể ở trên.
Vậy mới biết cái giống “khuyển mã chí tình” mà từ bậc tiên sư là ba “cụ” dẫn trên cho chí mấy nhà “hoạt động rân trủ” thời nay đang thở than tiếc nuối “những nền văn minh bị bỏ lỡ” thế nào cũng có ngày bị chủ xích ra cột điện. À mà nói ra thì đụng chạm và nói nữa bằng thừa, vì số phận cái “cụ” “hồn nhiên” tuyên bố “biên giới nước Mỹ kéo dài đến vĩ tuyến 17” bị ông chủ Hoa kỳ “xử” ra sao thì ai cũng biết...
Nịnh chủ thế này mới "siêu", các ông "khuyển mã chí tình" ạ! |
Nhưng đây là kết cục... |
---------------
Thay vì lèm bèm về những thứ nhạt nhẽo như vầy cô Lí nên bỏ công làm một bài thật "hàn lâm" chứng minh chỉ một điều đơn giản: Lừa nếu được cai trị bởi Lừa thì tốt hơn Lừa được cai trị bởi tụi Pháp thực dân. Thế thôi.
Trả lờiXóaAnh thiệt, anh dốt, đéo biết "hàn lâm", chú thông cảm. Vả lại nếu chú đã tự nhận rằng chú (và cả tông môn nhà chú) là Lừa như còm này và những cái còm khác mà chú đã thể hiện, thì có "hàn lâm" cũng bằng thừa.
Trả lờiXóaVậy ra cô chỉ chém gió là giỏi. Cô, cũng như đám Vẹm nhà cô, chửi Pháp rất ác, cứ như không có bỏn, Lừa mà được đám Vẹm nhà cô cai trị, hẳn đã ngóc đầu sánh vai cùng các cường quốc 5 châu vậy hahaha. Sau 3/4 thế kỉ cai trị, đám Vẹm nhà cô đem lại cái gì cho xứ Lừa vậy cô???
Trả lờiXóaHiện nay anh ở nhà lầu, đi xe hơi, chém gió đếm tiền và uống rượu Tây chửi Pháp rất ác. Lại còn chửi đến tông môn đám khuyển mã theo hết chủ Pháp đến chủ Mỹ như bố con chú, hehe.Chú thấy sao, có hơn thời Pháp không???
Trả lờiXóaAnh nói Lừa dân, đám Vẹm ăn cướp nhà cô anh không tính, huh?
Trả lờiXóaThế chú khổ lắm à? Thảo nào hôm trước xin anh 20 trẹo mần cái phần mềm anh đéo cho. Chú thù anh aha!
Trả lờiXóaPhần mềm "tuyển sinh", nếu được thực hiện, sẽ lấy của tôi ba [3] ngày làm việc. Nếu hôm đó cô không nhảy chồm lên rồi lủi như một con chuột, tôi đã có một khoản thu nhập không tệ [khoảng $38/h].
Trả lờiXóaTất nhiên tôi không nhắm vô số tiền kia, nó cho thấy tôi nói được và làm được. Hơn vậy, nó chỉ ra đám quan chức và trí thức Vẹm nhà cô chỉ là mớ giẻ rách không hơn kém.
-hehe
Chú he, nếu chú có tài cán như chú quảng bá và lại còn muốn chứng minh cho anh biết chú "nói được, làm được" thì hoặc là chú cứ lẳng lặng làm "phần mềm tuyển sinh" đem ra giúp "Lừa dân" nhà chú, hoặc là để ở nhà cho vợ chú khen, chớ đừng "nổ" trên log NĐB, hay log anh, vì anh chưa hề quan tâm đến việc chú là... con Lừa nào.
Trả lờiXóaChắc chú vẫn hậm hực với anh, vì xin 20 trẹo anh đéo cho, nghĩa là làm mất của chú một "khoản thu nhập không tệ [khoảng $38/h]". Ối giời ôi,thôi nhắn số tài khoản đây anh cho 5000 xèng mà ăn xôi!
Hahaha cô lại lủi như một con chuột. Tôi nói rồi, trí thức Vẹm nhà cô chỉ là mớ giẻ rách không hơn!
Trả lờiXóaThôi, vậy là đủ.
-hehe
Ừ loài lừa như chú nên biến đi, anh còn bận đếm tiền.
XóaTake it easy hehe. Viết thêm chút, cái này quan trọng à nha.
Trả lờiXóaThực ra Vẹm không căm thù gì Pháp (và sau này là Mĩ), dù bỏn chửi Pháp rất ác. Bỏn không căm thù Pháp vì đơn giản Pháp có lấy gì của bỏn đâu. Mà bỏn tuyên truyền kích động bần nông căm thù Pháp. Bần nông, lúc nào cũng ngu và húng chó, bị kích động, xông lên đánh Pháp. Thắng Pháp rồi chính quyền tự nhiên về tay bỏn, vì bỏn là lãnh tụ hehe.
Nghĩ Vẹm căm thù Pháp là mắc cái bẫy mị dân của bỏn đó nha.
-hehe
"Năm 1915, lúc bấy giờ Đốc phủ Phạm Văn Tươi đang giữ chức Quận trưởng quận Châu Thành Vĩnh Long, vì cảm công nghiệp của tiền nhân, ông đã hô hào kêu gọi người dân trong tỉnh chung góp tiền của và công sức để dựng lại ngôi miếu thờ riêng 85 đạo sắc trên".
Trả lờiXóaxin hỏi: Ông Phạm Văn Tươi được nhắc đến trong bài của "lốc-liếc" với Đốc phủ Phạm Văn Tươi có phải là một không? Có tư liệu thêm về nhân vật này không?
Bài thật thú vị. Xin được hỏi quí danh.