Báo xưa viết về ngày 19-8-1945 - Tuần báo Trung Bắc chủ nhật, ngày 26-8-1945

 

Trang nhất tờ Trung Bắc chủ nhật ra ngày 26-8-1945 in ảnh với ghi chú: "Hai ngày 17 và 19-8-1945, hơn ba chục ngàn người biểu tình ủng hộ cuộc dân quân  cách mạng do Việt-Minh lãnh đạo"

Ngày 26-8-1945, Báo Trung Bắc chủ nhật đã dành trang đúp (trang rộng gấp đôi khổ thông thường) để đưa tin về cuộc Cách mạng 19-8.

Bài báo mang tiêu đề in khổ lớn: Cuộc Khởi-nghĩa đã bùng nổ dưới quyền lãnh đạo của Việt-Minh và được toàn-thể đồng-bào ủng hộ.

Dưới đây, xin trích lại một phần từ bài báo đó (ảnh dưới):

Cuộc biểu tình ngày chủ nhật 19 Aout

Anh em Việt Minh đã hoạt động cả đêm 18. Sáng chủ nhật, các nhà trong các phố lớn đều treo cờ đỏ sao vàng. Từ chín giờ sáng, các tầng lớp dân chúng hợp thành đoàn đi rất trật tự đến Nhà Hát lớn để dự cuộc biểu tình và nghe lời tuyên bố chương trình của mặt trận Việt- minh.

Cuộc biểu tình này tổ chức thực chu đáo, đông hơn cuộc biểu-tình hôm thứ sáu. Người ta ước có tới hai mươi vạn người. Dù là dân chúng chưa quen mấy, mà các hàng ngũ đã phân minh, đi đứng đã trật tự; suốt từ nhà Hát lớn đến Hàng Khay, đông nghịt những người, những cờ đỏ sao vàng, những nắm tay giơ lên thề trung thành với mặt trận Việt-Minh và triệu người như một, thề chống với mọi cuộc xâm lăng. Thấy cái cảnh nhân-dân quyết tâm ủng hộ mặt trận Việt-Minh như vậy hầu hết các người đi dự cuộc biểu tình này đề rỏ nước mắt đứng trầm ngâm hai phút để truy niệm anh hồn nhũng chiến-sĩ Việt-Minh trong sáu năm trời nay đã nằm gai nếm mật, chiến đấu cho nền độc-lập của nước mà bất hạnh không được trông thấy sư thành công vẻ vang này của dân quân cách- mạng dưới quyền lãnh đạo của Việt-Minh. Mấy chị thấy vậy ngất đi vì quá cảm động; hai bác sĩ được mời vào cấp cứu. Sau khi cử nhạc, làm lễ chào cờ và tuyên bố chương trình Việt-Minh về chính trị, kinh tế, văn hóa, giáo-dục, ngoại giao, đối với các tầng lớp nhân dân, đoàn biêu tình tuần hành thị oai ở các phố và ngay ngày hôm đó đã chiếm đóng phủ Khâm-sai và tòa Thị-chính. Sau đó, cuộc biểu tình tiến tới trụ sở Bảo-an-binh.

Đến tận mười giờ đêm, thành phỗ Hà-nội có vẻ tấp nập như một ngày hội lớn. Trật tự lại khôi phục. Ủy ban ngoại-giao của Việt -Minh đã điều đình được thắng lợi với nhà chức trách Nhật-bản. Và một chính-phủ cách-mạng lâm-thời đã thành lập, khôi phục lại trật tự, thiết quân luật để bảo vệ sự an toàn cho nhân dân, và suốt đêm suốt ngày 19-8 Việt-Minh huy động việc hộ đê giúp sức với nhân viên nhà Công chính.

Ô-tô và xe điện chạy xuốt (suốt) đêm để tải người ra giữ đê Hà-nội thẩm lậu và đem người vào Hà -đông để giữ đê Đông-lao.

Sư tham gia hăng hái của quốc dân đồng bào với cuộc dân quân cách mạng do Viêt-Minh lãnh đạo, cái thái độ đường-hoàng cương quyết của mặt trận Việt-Minh, đối với tình thế nghiêm trọng của nước ta lúc này đã làm cho vững lòng nức chí tòan thể dân chúng và giờ này, toàn thể dân-chúng hơn cả khi nào hết - thật đã hoàn toàn tin tưởng ở sự thành công.

Đẹp thay là sức sống dồi dào của dân tộc Việt-Nam đương vươn tới một cảnh đời tự lập xứng đáng với cái quá khứ oanh-liệt còn ghi chép trong Quốc-sử!

Tùng-Hiệp